Genel olarak MERNİS

​Mernis Projesi tüm Ahvali Şahsiye bilgilerini elektronik ortama aktaran ve Ahval-i Şahsiye bilgilerinde meydana gelen her tür değişikliğin ülkenin her tarafına dağılmış 970 merkezden anlık güncellenmesini ve bir ağ üzerinden güvenle paylaşımını sağlayan bir projedir. Proje dünyada ilk e-devlet projelerinden olup ülkemizdeki ve Avrupa’daki tüm projelere de ilham olmuştur. Proje ile bilgilerin güvenli paylaşımı, bilgilerin hızlı güncellenmesi ve vatandaşa verilen hizmetteki hızın ve verimin de artması amaçlanmıştır. Proje kapsamında ülkemizde kurumların vatandaşlarımız için kullandığı farklı numaralar da tekleştirilmiş ve vatandaşlarımızın her kurumda kullandıkları farklı numara ve işaretler de sona erdirilmiştir. Proje güvenilir bilgi desteği ile devletin iş ve işlemlerinde hızın artmasını sağladığı gibi uyguladıkları elektronik devlet projelerinin de giriş anahtarı olmuştur. Bu kapsamda projenin devamı niteliğinde olan Kimlik Paylaşım Sistemi Projesi ile birlikte de bilgileri kurumların kullanımına açarak güvenilir, hızlı, verimli bir hizmetin yanı sıra kırtasiyeciğin önlenmesi de sağlanmıştır. Bu kapsamda Mernis Projesinin genel anlamıyla sağladığı hizmetler şunlardır;

  • Nüfus kayıtlarının bilgisayar ortamına aktarılarak ilçe nüfus veri tabanlarının oluşturulması ve hizmetin modernizasyonu sağlamak.
  • Nüfus hizmetlerinin ilçelerde bilişim teknolojileri kullanılarak verilmesini; ilçe nüfus veri tabanlarını Merkezde bütünleştirilerek Merkezi Nüfus Veri Tabanını kurulmasını gerçekleştirmek.
  • Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına birer kimlik numarası verilmesini sağlamak.
  • Kimlik numaraları aracılığıyla, kamu ve özel kesim bilişim projeleri arası kişi bilgileri alışverişinin, kişilerin biricik tanımlandığı bir alt yapı üzerinde çevrim-içi (on-line) yürütülmesini sağlamak.
  • Nüfus istatistiklerinin bilişim teknolojileri ile daha sağlıklı elde edilmesini sağlamak.
  • Kimlik bilgilerini kamu kurum ve kuruluşları ile kamu hizmeti veren kurumlarla paylaşarak hizmet akışını hızlandırmak, güvenilir hale getirmek ve vatandaşlarımızın hizmetlerini kolay, hızlı ve güvenilir olarak almasını sağlamak,
  • Bürokrasiyi azaltıcı, devletle vatandaşı yakınlaştırıcı bir hizmet güvenliği sağlamak.​​

TOPLUMSAL DÖNÜŞÜME OLAN KATKILARI

Bu çözüm Genel Müdürlük faaliyetlerini üç farklı yönden etkilemektedir.

Nüfus İdareleri Yönünden;
Birinci yenilik olarak; on-line sisteminin devreye girmesi ile nüfus olayları kişinin kayıtlı olduğu ilçe müdürlüğü yerine kişinin ikamet ettiği ilçe müdürlüğünden yapılabilmektedir. Böylece posta ve kırtasiye işlemleri tamamen kalkmış durumdadır.
İkinci yenilik olarak; Merkezi Veri Tabanının kurulması ile beraber nüfus ve hayat istatistiklerinin alınması en son güncellenmiş haliyle birlikte anında alınabilmekte ve ilgili kurumlara gönderilmektedir.
Üçüncü yenilik olarak; Nüfus işlemlerinde yapılması gereken hukuki denetimler bilgisayar ortamında otomatik olarak yapılmakta ve bilgi tutarsızlıkları önlenmektedir. Ayrıca yapılan tüm işlemler anında merkezden izlenebilmekte ve hatalı işlemler konusunda ilçeler uyarı yapılmaktadır.

Vatandaş Yönünden;
Birinci yenilik olarak; Tüm nüfus işlemlerinin elektronik ortamda gerçekleştirilmesinden dolayı zaman kaybı minimize edilmiş olup, üretilen dokümanlardaki bilgi hatası sıfırlanmıştır.
İkinci yenilik olarak; nüfus kayıt örnekleri ve nüfus cüzdanlarını anında ikamet ettiği ilçe nüfus idaresinden alabilmektedir. Daha önce elle yazılan nüfus cüzdanları bilgisayardan yazdırılmakta ve elle yapılan hatalar önlenmiş bulunmaktadır.
Üçüncü yenilik olarak; Kimlik Paylaşım Sisteminin devreye girmesi ile birlikte vatandaşın kamu kuruluşlarındaki işlemleri ayrıca belge istenmeden otomatik olarak gerçekleşecektir.

Kamu Kuruluşları Yönünden;
Kamu kuruluşları vatandaşlarla ilgili işlemleri en kısa zamanda ve etkili şekilde gerçekleştirebileceklerdir. Kamu kuruluşlarının Kimlik Paylaşım Sistemini kullanmaları sonucunda elde edecekleri faydalardan bir kısmı aşağıda belirtilmiştir.

Ekonomik ve Mali Yönden;

  • Vergi tahsilatı ve denetimi kolaylaşacak, kayıt dışı ekonomi kontrol altına alınacak,
  • Noter, tapu ve banka işlemlerinde sahtecilik kalkacaktır. Banka ve noterler, MERNİS veri tabanına erişerek kişilerin kayıtlarının doğruluğunu tespit edebileceklerdir. Böylece dolandırma ve sahtecilik olaylarına son verilebilecektir.

Yatırım ve Planlama Yönünden;

  • Yatırımcı her kuruluş gelecek için yapacağı yatırım ve planlarda MERNİS Veri Tabanından yaş guruplarına, nüfus sayısına ve bilgilere göre yararlanabilecek ve gerçek bilgiler ışığında doğru planlamalar yapabileceklerdir.

Güvenlik Yönünden;

  • Ülkemize giriş ve çıkışların takibinde, sabıkalı kişilerin izlenmesi ve kanun kaçaklarının, trafik suçu işleyen, can ve mal güvenliğini tehlikeye sokan sürücülerin takip ve yakalanmasında kolaylık sağlayacaktır,
  • Güvenlik birimleri bilgisayar terminali aracılığıyla aranan kişilerin Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası veya adı soyadı gibi bilgilerini girerek kişinin MERNİS veri tabanındaki kaydına ulaşarak kimlik tespiti yapabileceklerdir. Böylece sahte kimlikler tespit edilebilecektir.

Askerlik Yönünden;

  • Askerlik çağına gelen kişilerin listeleri ASAL tarafından zamanında MERNİS veri tabanından alınacağından askere alma ve asker kaçaklarının takibi kolaylaşacaktır. Ayrıca yaş guruplarına göre erkek nüfus bilgileri MERNİS veri tabanında elde edileceğinden ileri ki yıllarda ne kadar askere ihtiyaç olduğu tespit edilecek ve planlar bu doğrultuda yapılabilecektir.

Sağlık Yönünden;

  • Her vatandaş için sağlık kuruluşlarında açılan dosyalar kimlik numarası esasına göre açılacağından kişinin sağlık bilgilerinin bir bütün halinde tutulabilmesi mümkün olabilecektir,
  • Planlama açısından sağlık politikaları, örneğin; bölgelere göre hastane ve sağlık ocağı ihtiyaçları MERNİS veri tabanındaki gerçek bilgiler ışığında planlanabilecektir.

Eğitim Yönünden;

  • Eğitimle ilgili bayan-erkek her türlü istatistiki bilgiler gerek ülke genelinde gerekse bölgeler itibariyle anında alınabileceğinden, eğitimle ilgili planlama ve politikalar daha sağlıklı bir biçimde belirlenecektir .

Sosyal Güvenlik Yönünden;

  • Sosyal Güvenlik Kurumları da MERNİS veri tabanını kullanacaklarından, bu kurumların nüfus idarelerinden istemiş oldukları nüfus ve aile kayıt örnekleri aynı şekilde elektronik ortamda verilebilecek, kurumlar arası yazışmalar ortadan kalkacak, böylece vatandaşlara verilen hizmetlerde sürat ve verimlilik sağlanacaktır.
  • Ayrıca bir kişinin birden fazla sosyal güvenlik kuruluşuna üye olması yada sahte kimlik bilgileriyle üye olma vb. girişimleri kişilerin tek Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarasıyla tanımlanması suretiyle büyük ölçüde önlenmiş olabilecektir.

​Seçmen Kütükleri Yönünden;

  • Seçme ve Seçilme yaşında bulunan vatandaşların listeleri her an çıkartılabileceğinden, seçmen kütüklerinin düzenlenmesinde kolaylık sağlanacaktır.

Adalet Yönünden;

  • Davaların mahkemelerde görülmesi sırasında yapılan kimlik tespitleri mahkemeler konulacak bilgisayar terminali aracılığıyla MERNİS veri tabanından yapılabilecektir. Ayrıca veraset davalarında istenen kişi ve aile kayıt örneklerine aynı şekilde ulaşılabilecektir. Böylece davaların daha hızlı şekilde görülmesi sağlanacaktır.

SONUÇ

MERNİS Projesi, kapsamı ve etkilediği kesimler dikkate alındığında Türkiye’nin en büyük bilişim projesidir. Projenin ilk başlangıcından itibaren 2002 yılında uygulamaya geçmesi arasında uzun bir süre bulunmaktadır.
MERNİS Projesi kişi bilgileri bazında, e-devlet çalışmalarının temelini teşkil etmektedir. Bu nedenle kişi bilgileri tutulan tüm kamu ve özel kuruluşlarla direk ilişkisi vardır. Kimlik Paylaşım Sisteminin devreye girmesi ve bu uygulamada istenilen verimin elde edilmesi için kamu kurumları kendi bünyelerinde tutmuş oldukları kişi bilgilerinin MERNİS Veri Tabanındaki kişi bilgileri ile tutarlı olmasını sağlamak Kimlik Paylaşım Sisteminin devreye girmesi ile kamu kuruluşları daha önce kağıt ortamında yapılan bilgi alış verişini elektronik ortamda gerçekleştireceklerdir. Bu yolla hem kırtasiye işlemleri en aza indirgenmekte hem de işlemlerde sürat ve etkinlik sağlanmaktadır.
Proje kapsamında Kamu kuruluşları kendi bünyelerinde tuttukları kişi bilgilerini güncellemesini yapmak yerine MERNİS veri tabanındaki güncel bilgiyi kullanacaktır.
Türkiye Cumhuriyeti Kimlik numarası uygulaması ile kişi kayıtlarının tek olarak tutulması sağlanmakta, kimlik bilgilerinden oluşan hatalardan meydana gelen yanlışlıklar ortadan kalkmakta ve bu kayıtların birleştirilmesinde önemli rol oynamaktadır.
Projelerin uygulanması esnasında tespit edilen en önemli süreç bilişimdeki değişimin uygulanan projeleri yakından etkilediği gerçeğidir. Ülkemiz kadar dünyada yeni oluşturulan bilişim, özellikle de yazılım ve teknoloji standartlarının geçmiş süreçte olmaması daha dikkatli adımlar atmamızı sağlamıştır. Bunun yanı sıra memurların teknolojiye yakınlaştırılması süreci de geleneksel değerlerle çatışmaları da gün yüzüne çıkarmıştır. Nitekim projenin uygulanması için ortaya çıkan süreç oldukça uzun bir süreç olmuştur.
Tüm nüfus bilgilerinin bir araya toplandığı yegane proje olan Mernis etkileşimli ( aile kütüğü esası nedeniyle) yapısı nedeniyle tüm ailevi bilgileri de içermektedir. Bu yapı veri anlamında birbiri ile ilintili büyük bir data yapısı ortaya çıkartmaktadır. Proje bu yapısı ile ORACLE veri tabanının da kendi yapısını test etmesi fırsatını vermiştir. Ülkemizde elektronik projelere olan kuşkuların da dağılmasını sağlayan proje, ülkemizde şimdiye dek daha çok devletin iş ve işlemlerini kolaylaştıran elektronik projelere karşılık Kimlik Paylaşım Sistemi projesi ile vatandaşlarımızın işleri kolaylaştıracak bir çığırı devlete ulaştırmıştır. Bu devletin mantalitesinin değişimi için de katkı sağlamıştır.​